ارمنستان یکی از همسایگان ایران است و تحولات سیاسی اخیر موجب شده است که فرصت های اقتصادی فراوانی برای تجار ایرانی در این کشور فراهم شود. استفاده از این فرصت ها مستلزم آشنایی بازرگانان ایرانی با مزیت ها و موانع موجود در مسیر تجارت با ارمنستان است.
بهترین روش برای آشنایی با فرصت ها و موانع داد و ستد با این همسایه شمالی ایران، استفاده از تجربیات بازرگانانی است که در ترانزیت کالا به ارمنستان سابقه و تجربه طولانی دارند. سعید صمیمی نژاد یکی از فعالان اقتصادی ایرانی است که به مسائل و چالش های تجارت با این کشور اشراف کامل دارد در مصاحبه با نود اقتصادی موضوعات مهمی را این باره مطرح کرده است که در ادامه می خوانید.
1- ضعف زیرساخت های ترانزیت کالا به ارمنستان
به گفته این فعال بازرگانی که سابقه کار او در کشورهای CIS و اوراسیا بسیار قابل توجه است و به همین دلیل سخنان او را می توان قابل اتکا دانست، زیرساخت های لازم برای حمل و نقل کالا به ارمنستان در سطح قابل قبولی نیست و بازرگانان ایرانی در این زمینه با مشکلات عدیده ای مواجه اند. صمیمی نژاد در مصاحبه خود تصریح کرده است که ایران در این زمینه تعلل کرده و طی سه دهه اخیر هیچ زیرساختی که به تجار ایرانی در مسیر ترانزیت کالا به ارمنستان کمک کند، احداث نشده است.
2. مشکل ساز بودن ترانزیت بار به جنوب ارمنستان
نکته مهم دیگری که بازرگانان ایرانی باید به آن توجه کنند، مسیر طولانی انتقال کالا به جنوب ارمنستان است. بنا به اظهارات صمیمی نژاد، نبود امکانات زیرساختی برای ترانزیت مستقیم کالا به جنوب ارمنستان موجب شده است که صاحبان بار و تجار ایرانی کالاهای خود را ابتدا به ایروان منتقل کنند و بار بعد از تخلیه در ایروان، دوباره به مقصد جنوب ارمنستان بارگیری شود. به این ترتیب هزینه های مضاعف حمل و نقل و ترانزیت کالا برای صاحبان بار ایجاد می شود که بازرگانان باید به این نکته توجه لازم را داشته باشند.
3. نبود توقفگاه ویژه ناوگان جاده ای در نواحی مرزی و جنوب ارمنستان
موضوع دیگری که لازم است مدنظر تجار ایرانی خواهان ترانزیت کالا به ارمنستان قرار گیرد، فقدان امکانات و توقفگاه ها و استراحت گاه های مخصوص ناوگان حمل و نقل جاده ای در نواحی مرزی و شهرهای جنوب ارمنستان است. این امر از آن جهت حائز اهمیت است که نبود این امکانات کار حمل و نقل بارهای ترانزیتی را برای رانندگان در این مسیر دشوار می کند. صمیمی نژاد با اشاره به ضرورت احداث این توقفگاه ها توسط ایران برای حمایت از ترانزیت کالا به ارمنستان اظهار کرده است که در این زمینه به مسئولان مرتبط در وزارت راه و شهرسازی و وزارت خارجه نامه نگاری شده اما اقدامی از سوی این وزارتخانه ها صورت نگرفته و این معضل کماکان وجود دارد.
برقیسازی خودروها چالشهای زیادی بهدنبال دارد. بهخصوص در خودروهای تجاری و سنگین که در آنها باید از باتریهای خیلی حجیمتری استفاده کرد. این موضوع نیز بهنوبه خود فشار مضاعفی را به منابع معدنی موجود تحمیل میکند و درعینحال باعث افزایش قیمت نهایی میشود. برای مقابله با این مشکلات، چند وقتی است که برخی شرکتها استفاده از کابلهای برقی روی شبکه بزرگراهها و اتصال خودروهای تجاری به آنها را مطرح کردهاند.
هرچند نصب میلیونها کیلومتر کابل روی جادهها و بزرگراهها ایده خیلی مدرن و پیشرفتهای بهنظر نمیرسد و ترامواهای قدیمی را در ذهن تداعی میکند، اما مزایای زیادی دارد. اتصال و دریافت مداوم انرژی از کابل امکان استفاده از باتریهای کمحجمتر را فراهم میکند. باتری کوچکتر هم بهمعنای وزن سبکتر و قیمت کمتر است. علاوهبراین، دسترسی دائمی به یک منبع برقی رانندگان را از توقف در ایستگاههای شارژ بینیاز میکند. این امر هم به نوبه خود صرفهجویی در زمان و تحویل محموله در زمانهای کوتاهتر را در پی دارد.
نیاز به سرمایهگذاریهای کلان
در این ایده، جریان کابل همزمان هم نیروی خودرو را تأمین و هم باتری را شارژ میکند. ناگفته پیداست وقتی خودرو از مسیرهای اصلی خارج شود، باتری وارد مدار خواهد شد. شاید بگویید اجرای چنین پروژهای نیازمند سرمایهگذاریهای بسیار کلان است. در پاسخ باید گفت بله، اما نتایج یک تحقیق نشان میدهد پس از 15 سال، مبلغ سرمایهگذاری به جیب سرمایهگذاران برمیگردد. ذکر این نکته ضروری است که ایجاد چنین شبکهای، نیاز به احداث ایستگاههای شارژ و چالشهای بعدی مربوط به تأمین برق فشار قوی برای هزاران هزار خودروی برقی را برطرف میکند.
چین وارد بازی میشود
درحالحاضر چینیها بهدنبال بهرهبرداری از ایده تجهیز بزرگراهها به کابلهای برق مخصوص هستند. مؤسسه تحقیقاتی CRRC Zhuzhou Electric Locomotive Research و یکی از زیرمجموعههای آن بهطور جدی در این زمینه فعالیت میکنند. نتیجه تلاشهای این دو شرکت یک کامیون برقی است که هر چند طراحی مدرن و پیشرفتهای ندارد، اما از نظر کارایی میتوان روی آن حساب باز کرد. این کامیون در استان هونان چین و در اتوبانی اختصاصی تستها را با موفقیت پشت سر گذاشته است. این ایده جدید نیست و بهغیر از چین، در سوئد، آلمان و آمریکا نیز تست شده است. درهرحال باید منتظر ماند و دید که آیا درنهایت این ایده گسترش پیدا خواهد کرد یا مدلهایی مثل کشنده سِمی تسلا به موفقیت خواهند رسید.